Zëvendëskryeministri Bytyqi udhëhoqi panelin e dytë, “Tregjet, institucionet dhe prosperiteti ekonomik”, ku morën pjesë edhe Kreshnik Bekteshi, Ministër i Ekonomisë, Blagoj Boçvarski, Ministër i Transportit dhe Lidhjeve, Tomash Boçek, Zëvendës Guvernatori i Bankës Zhvillimore të Këshillit të Evropës, Mateo Kolanxheli, Drejtor i BERZH-it për Ballkanin Perëndimor, Zhak Miniane, Shef i Misionit të Fondit Monetar Ndërkombëtar, Ivailo Izvorski, Kryeekonomist i Bankës Botërore për Rajonin e Evropës dhe Azisë Qendrore, Zhivko Mukaetov, Drejtor Ekzekutiv i Alkaloid SHA Shkup, dhe Bjorn Gabriel, përfaqësues i EIB në Republikën e Maqedonisë së Veriut.
Në vazhdim jua përcjellim prezantimin e zëvendëskryeministrit Bytyqi me temën “Tregjet, institucionet dhe prosperiteti ekonomik”.
“Të nderuar partnerë, bashkëpunëtorë dhe përkrahës të Maqedonisë së Veriut në rrugëtimin tonë drejt një ekonomie të qëndrueshme dhe më të zhvilluar,
Të nderuar panelistë, mysafirë,
Me besim të sinqertë se tani është koha për të ndërmarrë veprime dhe për të bërë hapa të vendosur me hapa konkretë dhe të guximshëm drejt Bashkimit Evropian është TANI, dua ta hap këtë panel diskutim me atë se cili është çelësi për të zhbllokuar potencialin tonë të plotë, si vend dhe rajon.
Unë besoj fuqishëm se prosperiteti, rritja, zhvillimi dhe qëndrueshmëria mund të arrihen vetëm duke krijuar ndërvarësi të forta. Ne duhet të braktisim qasjen tashmë të krijuar ekonomike të krijimit të varësive dhe të fokusohemi tek ndërvarësia si një qasje fituese në afat të mesëm dhe afatgjatë.
Në praktikë, kjo është – Evropa PO, sepse bazohet në parimet e bashkëpunimit dhe veprimit të përbashkët të BE-së për të garantuar stabilitet, ndërsa në të njëjtën kohë prosperitet dhe rritje, një mjedis i favorshëm për të arritur ekonomi të gjalla dhe me performancë të lartë.
Kjo është edhe Evropa tani, sepse vetëm një ekonomi e gjallë dhe me performancë të lartë do të sjellë mundësi për qytetarët tanë, veçanërisht për të rinjtë tanë, të qëndrojnë këtu, duke ndërtuar të ardhmen e tyre, familjet e tyre në vend. Kështu po ndërtojmë kapacitete dhe po krijojmë mundësi në vend, po forcojmë konkurrencën tonë dhe njëkohësisht po ecim në rrugën e integrimit drejt BE-së.
Si rajon, ne duhet të fokusohemi në një agjendë të vetme, veprim të përbashkët rajonal drejt krijimit të ekonomive konkurruese dhe elastike, bazuar në katër liritë themelore që janë thelbi i krijimit të BE-së: liria e lëvizjes së mallrave, punëtorëve, sigurimi i shërbimeve dhe kapitali.
Vetëm duke forcuar konkurrueshmërinë tonë të përbashkët mund të sigurojmë ritme më të larta të zhvillimit të ekonomive tona dhe t’i bëjmë ato të gatshme për sfida më të mëdha, në përpjekjen tonë për të qenë pjesë e tregut të përbashkët të BE-së. Veprimet tona duhet të synojnë ndërtimin e institucioneve të forta, mbështetjen dhe promovimin e NVM-ve dhe krijimin e kapitalit njerëzor më të kualifikuar. Më duhet të theksoj më tej rëndësinë e mbështetjes së Kërkimit dhe Inovacionit dhe qasjes në financa, të cilat janë të pashmangshme në rrugën tonë drejt integrimit në zinxhirët globalë të vlerës.
Sinqerisht, arritja e këtyre synimeve duke konkurruar me njëri-tjetrin në rajonin e Ballkanit Perëndimor është e vështirë për t’u arritur, ndaj duhet të fokusohemi në bashkëpunimin e të gjithë rajonit për të arritur qëllimin tonë, integrimin e plotë ekonomik në tregun e përbashkët të BE-së.
Pra, gjatë këtij rrugëtimi ne si politikëbërës duhet të udhëhiqemi nga vizioni që të mos fokusohemi vetëm tek rritja ekonomike si epiqendra e politikave tona ekonomike, sepse të gjithë ne këtu në këtë sallë jemi të vetëdijshëm se rritja ekonomike është abstrakte dhe jo qëllim apo mision koherent.
Përpara se të angazhohemi për qëllime të caktuara (qoftë rritja e PBB-së, prodhimi i përgjithshëm, reduktimi i indeksit Xhini, etj.), ne si qeveri duhet të fokusohemi në zhvillimin ekonomik. Meqenëse zhvillimi ekonomik i referohet mirëqenies ekonomike dhe cilësisë së jetës së një kombi në një këndvështrim më të gjerë, ne duhet të punojmë vazhdimisht për mirëqenien sociale të të gjithë qytetarëve tanë. Sigurimi i qasjes së barabartë në arsim, shëndetësi dhe punësim është pikënisja për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, në mënyrë që të vazhdojnë në rrugën e tyre për të maksimizuar potencialin tonë.
Tani kemi ardhur tek përbërësi kryesor i zhvillimit ekonomik, që është financimi. Financimi ndërkombëtar është një gur themeli në përpjekjen e Ballkanit Perëndimor për integrim në Bashkimin Evropian (BE). Siç do të diskutojmë më tej me panelistët, fondet ndërkombëtare nga institucionet si Banka Evropiane e Investimeve, BERZH dhe Banka Botërore janë thelbësore më shumë se kurrë për të stimuluar: zhvillimin ekonomik, forcimin institucional, përmirësimin e infrastrukturës, reformat ligjore dhe gjyqësore, mjedisin dhe tranzicioni energjetik, zhvillimi dhe mirëqenia sociale, bashkëpunimi ndërkufitar, qëndrueshmëria dhe stabiliteti gjatë krizave.
Momenti i vërtetë për INF-të është ndryshimi i kursit, nga mbushja e boshllëqeve në ekonomi në mbështetjen e investimeve të planifikuara dhe të buxhetuara në vende. Kjo qasje do të jetë më e dobishme për ekonomitë tona pasi do të jetë një vlerë e shtuar në financimin publik që do të maksimizojë ndikimin.
Me mbështetjen e Bankës Botërore, vendi arriti të krijojë një Strategji të Specializimit të Mençur, e cila do të jetë një vegël shumë e dobishme në krijimin e një përdorimi më efikas dhe efektiv të fondeve publike. Ambasada Britanike dhe Sllovakia janë mbështetësit tanë në krijimin e Strategjisë sonë Kombëtare të Zhvillimit 2023-2043, e cila duhet të finalizohet deri në fund të këtij viti, si një strategji zhvillimi afatgjatë ku spiralen e katërfishtë (qeveria, biznesi, shoqëria civile, akademia) po bën përpjekje për të përcaktuar prioritetet më të mëdha të vendit që do të arrihen në 20 vitet e ardhshme. INF-të tjera financojnë disa projekte në vendin tonë si pjesë e misioneve të tyre për arritjen e Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së, të cilat janë gjithashtu pjesë e agjendës së qeverisë sonë.
Të gjitha financimet, publike dhe financimet që vijnë nga INF-të duhet të drejtohen drejt arritjes së objektivave tona strategjike, në mënyrë që të arrijmë rezultatin e dëshiruar, zhvillim ekonomik që do të sigurojë ekonomi elastike dhe konkurruese, të mbështetur nga kapitali njerëzor që është i gatshëm të marrë rrugën e zhvillimit për të arritur konkurrueshmërinë për t’u bashkuar me tregun e përbashkët evropian pa shkaktuar ndërprerje të mëdha në tregun tonë kombëtar ose në tregjet e rajonit të Ballkanit Perëndimor.
Evropa PO, për një rajon më konkurrues me 27 shtetet e tjera anëtare të BE-së TANI.
Sepse Evropa TANI nuk është e plotë pa u thënë PO të gjitha vendeve kandidate që përpiqen të përmbushin kriteret e anëtarësimit.”
