Ministri i Policisë, Ivica Daçiq, duke shpjeguar se përse këngëtarja kroate Severina Vuçkoviq u ndalua për disa orë në kufi, deklaroi se ka “lista të kundërvajtjeve verbale”.
Këtë e ka konfirmuar edhe presidenti Aleksandar Vuçiq, e më pas ka dalë edhe krijuesi i atyre listave. Nuk është as më pak e as më shumë se zëvendëskryeministri Aleksandër Vulin.
Në Serbi po paralajmërojnë se delikti verbal është i ndaluar me ligj dhe se për këtë do të përgjigjen penalisht të gjithë ata që kanë bërë lista me persona për shkak se kritikojnë pushtetin dhe kanë vepruar ndaj tyre, kanë keqpërdorur pozitën e tyre zyrtare dhe në çdo shtet real.
Ndalimi disa orësh i Severina Vuçkoviqit në kufi për shkak të deklaratave të saj për regjimin në Serbi, ngriti pyetjen nëse në vendin tonë ka ende një ofendim verbal, dmth nëse dikush mund të sanksionohet vetëm për kritikimin e qeverisë apo një prej tyre. përfaqësuesve.
Pas zhurmës publike të ngritur nga deklarata e këngëtares kroate se ajo është marrë në pyetje me orë të tëra në kufi për deklaratat që ka bërë më parë për situatën në Serbi, se çfarë mendonte për Srebrenicën apo pse i mbështeti demonstratat kundër minierave të litiumit, foli Ivica Daçiq me dëshirën për të ulur tensionet.
Një vend i lirë me lista të delikteve verbale
Mirëpo, ai nuk ia doli realisht, sepse konfirmoi se në Serbi ka diçka që duhej të ishte pas nesh për një kohë të gjatë, mundësia për t’u ndëshkuar, konkretisht me ndalimin e hyrjes në vend, sepse keni kritikuar qeverinë apo disa nga përfaqësuesit e saj. Daçiq deklaroi se policia kufitare e ndaloi Severinën në bazë të, siç tha ai, “listave të shkeljeve verbale”.
“Për të parandaluar keqpërdorimet e ndryshme të këtyre situatave, do të heqim të gjitha listat që mund t’i referohen diçkaje, për të gjitha listat, përveç atyre që përfaqësojnë, që kryejnë vepra kriminale, ka rrezik për sigurinë e vendit, terrorizëm, krimi dhe gjithçka tjetër. Ky është shtet i lirë, delikt verbal nuk ekziston, prandaj nuk do të ketë më kufizime”, tha me atë rast Daçiq.
Në mënyrën e tij, presidenti i vendit u përfshi në relativizimin e asaj që i ndodhi këngëtares kroate në kufirin serb. Me vërejtjen se e mendon më të keqen për Severinën, ai vlerësoi se ndalimi i saj në kufi ishte “budallallëk dhe i panevojshëm” dhe po ashtu konfirmoi ekzistimin e listave të mysafirëve të padëshiruar.
Vuçiq tha se “disa prej tyre tashmë i kanë bërë listat e lartpërmendura, në të cilat janë dhjetëra persona” dhe shtoi se “në dy-tri ditët e ardhshme, të gjitha këto do të shfuqizohen”.
Nuk kishin kaluar as 24 orë dhe hartuesi i listës thirri me krenari. Dhe ndërsa në deklaratat e mëparshme të Vuçiqit, shprehja “dikush nga më parë” më së shpeshti u referohej atyre që ishin në pushtet para tij dhe të cilët ai zakonisht i fajësonte për të gjitha të këqijat e bëra në vend, tani që “dikush nga më parë” nuk është më pak. por Aleksandar Vulin, një nga bashkëpunëtorët më të afërt të Vuçiqit dhe zëvendëskryeministri aktual i Serbisë.
“Më vjen keq që nuk iu përkushtova më shumë listave”
Vulin deklaroi se “si ministër i policisë dhe drejtor i BIA-s ka bërë listat e atyre që nuk janë të mirëpritur në Serbi”.
“Listat i kam bërë unë si Ministër i Policisë dhe drejtor i BIA-s me ligj dhe me ndërgjegje dhe më vjen keq që nuk iu përkushtova më shumë atyre, se po shoh se sa të poshtër janë harruar padrejtësisht. “Aleksandar Vuçiq nuk është pyetur për këtë dhe as nuk është dashur të pyetet”, tha Vulin.
Ai pretendon se i ka futur në lista ata që kanë kënduar “këngë për masakrën e serbëve, kanë kënduar se askush nuk mund t’u bëjë gjë sepse janë më të fortë se Serbia dhe kanë treguar simbolet e Shqipërisë së Madhe”.
“Unë personalisht i kam futur në lista serbët që bartin lule në varret e vrasësve të Shiptarit”, u mburr Vulin dhe konfirmoi se ka futur edhe deputetët e Kuvendit të Malit të Zi, të cilët në atë trup votuan për të mbështetur Rezolutën e OKB-së për gjenocidin. në Srebrenicë.
Për Rodoljub Shabiq, një avokat dhe ish-komisar për informacione me rëndësi publike, “Deklarata e Vulin nga pikëpamja e standardeve normale për funksionimin e shtetit është e pabesueshme”.
“Që një zyrtar i lartë të deklarojë se me vetëdije ka bërë lista të paligjshme në çdo shtet të organizuar, sigurisht që do të sillte përgjegjësi. Dhe fakti që tek ne nuk është kështu, vërteton se gjërat në vendin tonë, në vend se sipas ligjeve, zhvillohen sipas lidershipit të njerëzve të elitës politike. Dhe se ‘elita’ jo vetëm mendon se është e drejtë e tyre të thyejnë ligjet dhe të bëjnë çfarë të duan, por edhe krenohen me këtë”, ka vlerësuar Shabiq për Nova.rs.
“Sa nga këto lista ka dhe kush është në to”
Ai thekson se do të ishte mirë që publiku të dëgjonte “sa nga ato lista janë, sa persona janë në to dhe nëse janë përdorur për keqtrajtime vetëm të njerëzve në kufi apo në mbarë vendin”.
“Delikti verbal është, ose të paktën duhet të jetë, shumë kohë më parë. Nuk ka asnjë bazë në sistemin tonë ligjor për të bërë disa lloj listash të autorëve të ‘vendeve verbale’ dhe veçanërisht për ngacmimin e njerëzve në bazë të tyre. Edhe ligji për të huajt edhe ligji për policinë, i cili ka vendosur të dhëna të ndryshme, të shumta, natyrisht që nuk parashikon asgjë të ngjashme”, thekson Shabiq.
Bojan Pajtiq, profesor në Fakultetin Juridik në Novi Sad, pajtohet se çdo krijimi i listave të qytetarëve të padëshiruar bazuar në mendimin e tyre të shprehur lirisht për qeverinë është shpërdorim detyre.
“Delikti verbal është i paligjshëm dhe çdo veprim mbi këtë bazë është i paligjshëm. Dhe ata që bëjnë listat e njerëzve duke u bazuar në faktin se kanë kritikuar qeverinë, por edhe ata që kanë vepruar sipas atyre listave dhe u kanë shkaktuar probleme atyre personave kur kanë hyrë në vend, duhet të mbajnë përgjegjësi penale për shpërdorim të pozitës zyrtare”, sqaron Pajtiq për Nova.rs.
Ai vlerëson se megjithatë kjo thirrje për përgjegjësi fatkeqësisht nuk do të ndodhë në Serbinë e sotme.
“Ajo ku jetojmë nuk është më shtet, por një grup njerëzish në pushtet kanë uzurpuar aparatin represiv dhe ai shërben vetëm për të mbrojtur me çdo kusht interesat e tyre. Kemi disa grupe të uniformuara, të cilat i thërrisnim policia ose ushtria, por është e qartë se nuk e kryejnë funksionin e tyre, por janë aty vetëm për të mbrojtur një grup të përzgjedhur”, thekson Pajtiq.
Ai rikujton se Kushtetuta e Serbisë, si dhe Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut, të cilën vendi ynë e ka ratifikuar shumë kohë më parë, u garanton të gjithë qytetarëve, vendas dhe të huaj, se kanë të drejtën e lirisë së mendimit dhe fjalës, d.m.th. ata mund të kritikojnë qeverinë, një individ apo një fenomen në shoqëri.
“Prandaj është ndryshim i tezës dhe manipulim i pushtetit, kur tregojnë se kanë ndaluar hyrjen e disa shtetasve të huaj në Serbi sepse kanë folur për regjimin në Serbi. Ashtu siç ju dhe unë kemi të drejtën dhe lirinë të kritikojmë atë që po bën qeveria në vendin tonë, çdo i huaj që vjen në Serbi ka të njëjtën të drejtë dhe askush nuk mund t’ia ndalojë hyrjen në vend për shkak të kësaj”, thekson Pajtiq.
Një mënyrë e provuar për t’u marrë me kundërshtarët
Ndalimi në kufi dhe ndalimi i hyrjes në vend është tashmë një mënyrë e provuar dhe e sprovuar për autoritetet në Serbi për t’u marrë me ata që e kritikojnë atë. Ndoshta më së shumti pluhur ngriti rasti i këngëtares kroate, por fatkeqësisht duket se është kthyer në praktikë.
Aktori dhe shkrimtari boshnjak Fedja Shtukan nuk u lejua të hynte në Serbi në qershor të këtij viti për shkak të një “vlerësimi negativ të rrezikut të sigurisë”.
Verën e kaluar, ai u ndalua për gjashtë orë gjatë daljes nga Serbia, pasi mbështeti protestat “Serbia kundër dhunës”. Asokohe nuk i është lëshuar asnjë dokument, por verbalisht i është thënë se i është ndaluar hyrja, por jo deri kur.
Në korrik të këtij viti, policia kufitare i ndaloi Nedimo Music, një aktivist i lëvizjes “Revolucioni i Kartonit” në BeH të hynte në Serbi pasi presidenti i vendit komentoi pjesëmarrjen e kolegut të tij nga e njëjta lëvizje në një protestë kundër hapjes së një minierë litiumi në Loznicë.
Jovana Maroviqit, ish-zëvendëspresidentes së Qeverisë së Malit të Zi, iu refuzua hyrja në Serbi në gusht të vitit të kaluar. Në pikën kufitare në aeroportin e Beogradit, asaj i thanë se nuk mund të hynte në vend sepse e kërkonin arsyet për mbrojtjen e sigurisë së Serbisë dhe qytetarëve të saj.
As vetë Jovana Maroviq dhe as publiku në Serbi dhe Mal të Zi nuk kishin dyshime se arsyeja e vërtetë ishin kritikat që ajo i drejtoi qeverisë së Aleksandër Vuçiqit, si dhe mbështetja që ajo dha për protestat kundër qeverisë në Serbi.
Kjo metodë e disiplinimit përmes ndalimit në kufi apo edhe ndalimit të hyrjes përdoret nga regjimi i Aleksandër Vuçiqit jo vetëm ndaj shtetasve të huaj që janë kritikë, por edhe ndaj qytetarëve të tij.
Zdravko Ponosh, kryetar i partisë “Qendra e Serbisë”, së bashku me familjen e tij, u ndalua në gusht të vitit 2022 në pikën kufitare të Batrovcit teksa po kthehej në Serbi. Atij iu ndalua hyrja në vend derisa, siç u tha, anëtarët e Agjencisë së Informacionit të Sigurisë (BIA) e intervistuan, por pas një ore e gjysmë u tha se BIA nuk ishte e interesuar për një intervistë.
Rada Trajkoviq, kryetare e Lëvizjes Evropiane të Serbëve nga Kosova dhe këshilltare e ministrit të atëhershëm në qeverinë e Kosovës, priti shumë më gjatë se Ponoshi, pra katër orë në dhjetor 2022, në vendkalimin administrativ të Merdares për t’u lejuar të vazhdonte udhëtimin e saj për në Serbi. Natyrisht, ajo në daljet e saj mediatike për situatën në Kosovë nuk i ka kursyer kritikat ndaj presidentit të vendit, Aleksandar Vuçiq.
