Gjermania planifikon të ndalojë pirjen e duhanit në makinat me fëmijë dhe gra shtatzëna. Ministri i Shëndetësisë i vendit Karl Lauterbach, i cili ka bërë presion për ndalimin, deklaroi se ai duhej të ishte futur më herët. Ligjet që kontrollojnë pirjen e duhanit ndryshojnë në vendet europiane, dhe pirja e duhanit në makina është plotësisht e ndaluar vetëm në tre vende të BE-së. Që nga viti 2022, nuk kishte asnjë ndalim për pirjen e duhanit në makina në 13 shtete anëtare të BE-së sipas Partneritetit Pa Tym (SFP).
“Pirja e duhanit pasiv është e rrezikshme, veçanërisht për fëmijët”, paralajmëron Sistemi Kombëtar i Shëndetit (NHS) i MB-së dhe më pas sugjeron: “Të paktën, sigurohuni që të keni një shtëpi dhe makinë pa duhan”. Cilat vende në Europë e kanë ndaluar tashmë pirjen e duhanit në makina? A janë ato ndalime të plota apo të pjesshme? Cilat janë ligjet për pirjen e duhanit në makina private nëpër vendet europiane?
SFP, e cila është një koalicion i madh europian i OJQ-ve që punojnë në analizën dhe avokimin e politikave të BE-së për të mobilizuar vendimmarrësit për ta bërë kontrollin e duhanit një prioritet politik, ofron një hartë gjithëpërfshirëse të rregulloreve të pirjes së duhanit në Europë.
Ekzistojnë tre praktika kryesore në rregullimin e pirjes së duhanit në makina: vendet mund të mos aplikojnë ndalim, ndalim të pjesshëm ose ndalim të plotë. Pirja e duhanit në makina është plotësisht e ndaluar në vetëm tre vende të BE-së që nga viti 2022 sipas SFP. Këto janë Italia, Letonia dhe Lituania. Ai është gjithashtu plotësisht i ndaluar në Turqi, një vend kandidat. Kjo do të thotë se ndalimi i plotë i pirjes së duhanit në makina është në fuqi vetëm në 4 nga 39 vendet europiane.
Ndalimet e pjesshme të pirjes së duhanit në makina janë bërë më të njohura në dekadën e fundit. Njëmbëdhjetë vende të BE-së kanë zbatuar ndalime të pjesshme, të cilat kryesisht trajtojnë pirjen e duhanit në makinat me fëmijë nën 18 vjeç. Këto vende janë si më poshtë: Austria, Belgjika, Qiproja, Finlanda, Franca, Greqia, Irlanda, Luksemburgu, Malta, Sllovakia dhe Sllovenia. Pirja e duhanit në makina është gjithashtu pjesërisht e ndaluar në Mbretërinë e Bashkuar, për një total prej 12 nga 39 vende.
Ndalimet e pjesshme janë kryesisht ndalime që ndalojnë në mënyrë specifike pirjen e duhanit në makina kur janë të pranishëm fëmijët nën moshën 18 vjeç. Ky kufi moshe është 12 vjeç në Luksemburg, 15 vjeç në Finlandë dhe 16 vjeç në Qipro. Vetëm në Irlandë, një ndalim i pjesshëm merr parasysh praninë e grave shtatzëna sipas SFP. Pirja e duhanit në makina është e ndaluar në Irlandë nëse një grua shtatzënë është e pranishme.
Ndalohet pirja e duhanit në makina në të gjithë Europën
Flamuri – Vendi – Makina private – Në përgjithësi
Ende nuk ka asnjë ndalim në shumicën e vendeve në Europë. Pirja e duhanit në makina lejohet në 13 shtete anëtare të BE-së dhe 23 nga 39 vende në Europë, ekuivalente me asnjë ndalim në gjashtë nga çdo 10 shtete. Vendet pa ndalime janë Bullgaria, Kroacia, Çekia, Danimarka, Estonia, Gjermania, Hungaria, Holanda, Polonia, Portugalia, Rumania, Spanja, Suedia, Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Islanda, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Norvegjia, Serbia, Zvicra. dhe Ukrainës. Në vitin 2019, 18.4% e njerëzve të moshës 15 vjeç e lart në BE ishin duhanpirës të përditshëm sipas zyrës zyrtare të statistikave të BE-së, Eurostat. Përqindja e duhanpirësve të përditshëm varionte nga 6.4% në Suedi në 28.7% në Bullgari në BE.
Në vitin 2019, 15.4% e njerëzve të moshës 15 vjeç e lart në BE raportuan se ishin të ekspozuar ndaj tymit të duhanit në baza ditore. Përqindjet më të larta të personave të ekspozuar ndaj duhanit në baza ditore në vitin 2019 janë vërejtur në Kroaci (34.7%), Bullgari (29.3%) dhe Greqi (28.0%) midis vendeve të BE-së. Kjo normë ishte nën 5.0% në Finlandë, ndërsa Serbia (49.0%) kishte normën më të lartë.
Ekspozimi ndaj tymit të dorës së dytë ishte përgjegjës për 171,000 vdekje dhe kontribuoi në 4.3 milionë vite jete të rregulluara me aftësi të kufizuara (DALY) në Rajonin Europian të OBSH-së në 2019 sipas studimit të Barrës Globale të Sëmundjeve.
Edel Strazimiri / SCAN
