Kanceri është një nga sëmundjet më të frikshme. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë , kanceri është shkaku i dytë kryesor i vdekjeve në mbarë botën. Përveç ndikimit të tij fizik dhe emocional, ai sjell me vete edhe pasoja financiare, duke e bërë luftën ndaj këtij sëmundjeje një sfidë të vështirë për pacientët dhe familjet e tyre. Një nga pyetjet më të shpeshta që lind janë shkaqet e kancerit dhe, veçanërisht, nëse ai mund të jetë i trashëgueshëm.
Një nga pyetjet kryesore për shumë njerëz është nëse kanceri është një sëmundje e trashëgueshme. Nëse kjo është e mundur, atëherë është e mundur që prindërit ta kalojnë këtë rrezik tek fëmijët e tyre. Sipas ekspertëve të Qendrës Kombëtare të Kërkimit të Kancerit, kanceri mund të shkaktohet nga një kombinim i faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë. Kur një person ka mutacione gjenetike që e predispozojnë për të zhvilluar kancer, ai mund të ketë një rrezik më të lartë që sëmundja të shfaqet, madje edhe për disa gjenerata.
Për shembull, ndryshimet gjenetike në ADN-në e individëve mund të shkaktojnë kancer. Ky ndryshim mund të ndodhë në sekuencën e ADN-së, e cila kontrollon si rriten dhe shumohen qelizat. Kur këto ndryshime ndodhin në gjenet e caktuara, siç janë gjenet BRCA1 dhe BRCA2, personi mund të ketë një rrezik shumë më të lartë për të zhvilluar kancer të gjirit dhe lloje të tjera të kancerit.
Edhe pse trashëgimia mund të luajë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kancerit, ajo nuk është faktor i vetëm. Onkologët dhe ekspertët e shëndetit theksojnë se ka edhe faktorë të tjerë që mund të rrisin ndjeshëm rrezikun për të zhvilluar kancer. Zakone të caktuara jetese si pirja e duhanit, konsumimi i alkoolit, mënyra sedentare e jetesës dhe dieta e varfër janë disa nga ato që kontribuojnë në rrezik. Stresi gjithashtu është një faktor që mund të ndikojë në shëndetin e përgjithshëm dhe të rrisë mundësinë për zhvillimin e sëmundjes.
Sipas onkologut Alberto Serrano Olivera, shkalla e trashëgimisë së kancerit mund të variojë nga 5% në 25%, që do të thotë se, ndonëse faktorët gjenetikë mund të luajnë një rol, shumë prej rasteve të kancerit janë rezultat i faktorëve të tjerë, si zakonet e jetesës.
Nëse një person ka histori familjare të kancerit dhe dyshon se mund të jetë i predispozuar për këtë sëmundje, ka mundësi të bëhen analiza për të kontrolluar nëse ka mutacione gjenetike të caktuara. Përdorimi i analizave të pështymës ose të gjakut mund të ndihmojë për të përcaktuar nëse një person është i predispozuar për të zhvilluar kancer. Këto analiza mund të jenë një hap i rëndësishëm për të identifikuar rrezikun dhe për të ndihmuar në marrjen e masave parandaluese.
Duke qenë se faktorët gjenetikë dhe të mjedisit janë të lidhur ngushtë me zhvillimin e kancerit, mund të merren masa për të zvogëluar rrezikun. Disa nga këto masa përfshijnë ndryshimin e zakoneve të jetesës, si ushqimi i shëndetshëm, shmangia e duhanit dhe alkoolit, dhe rritja e aktivitetit fizik. Po ashtu, ekzistojnë edhe programe screening për kancerin, që ndihmojnë në diagnostikimin e hershëm, kur trajtimi është më efektiv.
Kanceri është një sëmundje komplekse që mund të ketë disa shkaktarë, përfshirë trashëgiminë, zakonet e jetesës dhe faktorët mjedisorë. Disa mund të kenë predispozitë gjenetike për zhvillimin e kancerit, por nuk është e vetmja shkak. Kujdesi dhe ndërgjegjësimi për faktorët e rrezikut dhe masat parandaluese mund të ndihmojnë në mbrojtjen e shëndetit dhe zvogëlimin e rrezikut për zhvillimin e kancerit.
