Sidomos që nga pandemia, tregu zviceran i punës është përhumbur nga një spektër: mungesa e fuqisë punëtore. Ndërsa kompanitë luftonin për të rekrutuar, numri i vendeve të lira të punës u rrit në nivelin më të lartë në 20 vjet, shkalla e papunësisë ra në nivelin më të ulët të 20 viteve dhe frika për prosperitetin e ardhshëm u shtua.
Shifrat e publikuara këtë javë nga grupi Adecco HR dhe Universiteti i Cyrihut konfirmojnë se të paktën po kthehet paksa, nga tremujori i parë në tremujorin e dytë 2024, numri i vendeve të lira të paplotësuara ra me 8%, shkruajnë ata; nga viti në vit, rënia ishte 11%.
Por, edhe nëse në disa profesione kërkesa për punë mbetet e lartë – p.sh. ndërtimi dhe tregtitë e lidhura me to – tabloja e përgjithshme është e një kthimi drejt një situate para Covid-it, thotë Yanik Kipfer nga Universiteti i Cyrihut, i cili ishte i përfshirë në përpilimin e indeksit.
“Tendenca nuk është befasuese, duke pasur parasysh që ekonomia nuk po lulëzon në të njëjtën masë si pas pandemisë”, thotë Kipfer. “Kur gjërat u hapën përsëri, njerëzit donin të dilnin jashtë, të udhëtonin dhe kjo nxiti kërkesë të re, që nënkuptonte hapje të reja pune; që atëherë ka pasur një rënie të aktivitetit ekonomik”. Ngadalësimi aktual në tregun e punës është kështu diçka si një “normalizim”, thotë ai.
“Specialistët e zyrës” – pra pozitat sekretare apo administrative – ishin më të prekura, me 20% më pak pozicione të hapura se një vit më parë. Role të tjera të jakave të bardha si specialistë të IT-së (-19%) dhe ekonomistë (-17%) gjithashtu panë një rënie në kërkesë, ashtu si edhe punonjësit e kujdesit shëndetësor (-19%).
Sa i përket asaj se sa larg do të shkojë normalizimi, apo sa do të zgjasë, Kipfer nuk mund të spekulojë. Indeksi i tregut të punës është thjesht një “fotografi” e situatës aktuale, thotë ai.
Michael Siegenthaler nga Instituti Ekonomik Zviceran KOF në institutin federal të teknologjisë ETH Cyrih pajtohet se situata është “diku midis një ftohjeje dhe një normalizimi”. Por ai nuk pret që ajo të bëhet një rënie. Shikuar historikisht, thotë Siegenthaler, të gjithë treguesit e tregut të punës janë ende në nivele relativisht të larta. Dhe ndërsa firmat po raportojnë më pak vështirësi në rekrutim, relativisht shumë ende raportojnë vështirësi.
Ndërkohë, shton ai, “dikotomia” e fundit që pa shumë sektorë të orientuar nga eksporti të luftojnë dhe shumë sektorë të orientuar nga shërbimi të lulëzojnë (ndërsa luftojnë për të rekrutuar) duhet të rrafshohet disi në tremujorët e ardhshëm.
Megjithatë, në përgjithësi, thonë Kipfer dhe Siegenthaler, çështjet strukturore afatgjata që çojnë në mungesa të tregut të punës nuk do të zhduken – veçanërisht plakja e popullsisë dhe vendet e lira të punës që rezultojnë nga pensionet e pazëvendësuara në vitet e ardhshme.
Siç kemi shkruar kohët e fundit, studime të ndryshme vlerësojnë se tregut zviceran të punës do t’i mungojnë midis 430,000 dhe 1.2 milion punëtorë deri në vitin 2050 – një perspektivë që ka ndezur debate për ndërhyrjen e shtetit në sektorë jetikë, politika më miqësore ndaj familjes dhe veçanërisht imigracionin.
Vetëm vitin e kaluar, 68,000 njerëz erdhën në Zvicër nga vendet evropiane, të nxitur nga lulëzimi i tregut të punës. Që nga viti 2002, kur hyri në fuqi marrëveshja për lëvizjen e lirë të njerëzve me Bashkimin Evropian (BE), punëtorët jozviceranë janë rritur nga 24.6% në 33.8% të fuqisë punëtore. Dhe me rritjen e popullsisë me 20% në nëntë milionë gjatë të njëjtës periudhë, politikanët po shqetësohen gjithnjë e më shumë për rritjen e shpejtë.
Partia Popullore Zvicerane e krahut të djathtë, si shembulli më i dukshëm, po mbledh nënshkrime për iniciativën e saj për të frenuar popullsinë në 10 milionë. Megjithatë, edhe në të gjithë spektrin politik, shqetësimet rreth ndikimit të imigracionit janë të përhapura: eksperti politik Michael Hermann i tha transmetuesit publik zviceran, SRF, në fillim të këtij viti se ai “asnjëherë nuk ka parë që imigracioni të jetë nën presion kaq të madh – nga e djathta në të majtë”.
Megjithatë, kur bëhet fjalë për tregun e punës, Siegenthaler nuk pret ndonjë ngadalësim të madh të kërkesës për emigracion në vitet e ardhshme.
Numri i të ardhurve mund të bjerë pak për të mbajtur ritmin me ftohjen e tregut të punës, thotë ai. Por ato duhet të mbeten ende në një nivel të lartë. Ndërsa firmat luftojnë për të rekrutuar, nuk është për t’u habitur që ato shikojnë jashtë vendit, qoftë për specialistë të kualifikuar apo për punëtorë ndërtimi.
Dhe me tregun zviceran të punës të karakterizuar nga paga të qëndrueshme dhe madhësia e tij e vogël, ai duhet të jetë në gjendje të qëndrojë në terren në çdo luftë të talentuar me vendet fqinje, mendon Siegenthaler. Ai parashikon një migrim neto të të huajve nga 60,000 deri në 80,000 në vitet e ardhshme.
Se ku do të punojnë të gjithë, nuk mungojnë sektorët. Kipfer veçon kujdesin shëndetësor si një: ndërsa popullsia plaket dhe emigracioni rritet, kërkesa afatgjatë atje do të vazhdojë të rritet – e cila nga ana tjetër do të nxisë nevojën për më shumë staf mjekësor, thotë ai.
Një sektor tjetër është po aq i qartë: ndërtimi, i cili aktualisht po shënon rritjen më të madhe të vendeve të lira, do të shohë vetëm rritje më të madhe në të ardhmen, thotë ai. Në fund të fundit, emigrantët kanë nevojë për një vend për të jetuar, dhe Zvicra tashmë po lufton me mungesën e strehimit./Swissinfo
